Η θέαση του έναστρου ουρανού προκαλεί στον άνθρωπο δέος με την ομορφιά και την αλήθεια που κρύβει.

Εικόνα 1. Η γαλαξιακή σπείρα του Τοξότη όπως φωτογραφήθηκε κατά τη διάρκεια παρατήρησης βαθέος ουρανού της ομάδας ΑΡΑΤΟΣ - Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας στη Σαλαμίνα. Εικόνα Θάνος Σιδηρόπουλος 

Τα αγωνιώδη ερωτήματα που υπάρχουν στο περιβάλλον ανάγκασαν τον αρχαίο σκεπτόμενο άνθρωπο στην όσο το δυνατόν καλύτερη απάντησή τους, προσπαθώντας άλλοτε με θεολογικό κι άλλοτε με ορθολογικό τρόπο να προσεγγίσει τα μυστήρια που πήγαζαν γύρω του. Παρατήρησε λοιπόν ότι οι καλύτερες και πιο δίκαιες ερμηνείες που έδινε στην εξήγηση των μυστηρίων αυτών ήταν οι ορθολογικές.

Απαντήσεις που στηρίζονταν σε θρησκευτικές και μεταφυσικές βάσεις συνήθως στερούνται λογικής, δεν αποδεικνύονται πειραματικά, και αυτό ήταν που διαχώρισε και εξακολουθεί να διαχωρίζει το θεολογικό από το επιστημονικό.

Ο πλανήτης μας καθημερινά παρουσίαζε τις οφθαλμαπάτες του, όπως η φαινόμενη κίνηση τηςουράνιας σφαίρας, σαν ένα κοσμικό ή και θεϊκό γεγονός από κάποια άγνωστη και ανώτερη δύναμη στην οποία έπρεπε να υποταχθούμε ή έστω να σεβαστούμε. Οι αρχαίοι αστρονόμοι κοιτώντας τον ουρανό σε μια ανέφελη νύχτα παρατήρησαν πολύ ορθά την συμπαντική αρμονία και μηχανική, και κατόρθωσαν όχι μόνο να δώσουν απτές επιστημονικές εξηγήσεις, αλλά και να αποδώσουν την μηχανική αυτή με πολύπλοκους μηχανισμούς όπως ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων.

Παρατηρώντας τα αστέρια πρόσεξαν ότι σχημάτιζαν νοητά σχήματα μερικές φορές ζώων (ζωδιακός αστερισμός), ηρώων, μορφών κ.α. Οι αυθαίρετοι αυτοί σχηματισμοί από άστρα ονομάστηκαναστερισμοί. Εκείνοι που βρίσκονταν πάνω στην εκλειπτική, το νοητό μονοπάτι που ακολουθεί ο Ήλιος στη φαινόμενη κίνησή του ονομάστηκαν Ζωδιακοί αστερισμοί, τους οποίους οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι 3000 χρόνια πριν χρησιμοποιούσαν για την πρόβλεψη γεγονότων. Η απάτη αυτή γέννησε την αστρολογία η οποία δυστυχώς ισχύει μέχρι τις ημέρες μας και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.

Θα έλεγε κανείς ότι οι αστερισμοί φαίνονται να είναι καρφιτσωμένοι πάνω στην ουράνια σφαίρα, δίνοντας την εντύπωση ότι όλα τα άστρα βρίσκονται στο ίδια επίπεδο.

Εικόνα 2. Ο αστερισμός του Ωρίωνα όπως προβάλλεται πάνω στη ουράνια σφαίρα, και οι πραγματικές αποστάσεις των αστέρων του από τη Γη. 

Όπως βλέπετε και στη παραπάνω εικόνα μόνο στο ίδιο επίπεδο δεν είναι. Στην πραγματικότητα τα αστέρια που προβάλλονται πάνω στην ουράνια σφαίρα απέχουν έως και χιλιάδες έτη φωτός από τη Γη. Το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να ξεχωρίσει την απόσταση ανάμεσα στα αντικείμενα όταν εκείνα βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση, και αυτό είναι που προκαλεί την οφθαλμαπάτη της ενιαίας έναστρης ουράνιας σφαίρας.

Παρόλα αυτά οι αρχαίοι αστρονόμοι κυρίως στη Ελλάδα κατόρθωσαν να μελετήσουν τα φωτεινά αυτά σημαδάκια τα οποία βρίσκονται πάνω σε ένα μαύρο φόντο, και από την μελέτη αυτή γεννήθηκε η μητέρα όλων των επιστημών…η Αστρονομία.

Γι’ αυτό λοιπόν όταν βρίσκεστε κάτω από το μεγαλείο του ουρανού αναρωτηθείτε πως αυτό το ουράνιο οικοδόμημα υπογραμμίζει την ασημαντότητα μας...

Εικόνα 3. Τμήμα του αστερισμού της Μεγάλης άρκτου "γνωστό" και ως κατσαρόλα ή "κουτάλα",  και οι πραγματικές αποστάσεις των αστέρων του από τη Γη.

Κείμενο: Δημήτρης Γκίκας.

Πηγές εικόνων 2 και 3:

https://imgur.com/gallery/okTPvWk

https://slideplayer.com/slide/12697266/

https://slideplayer.com/slide/14713647/

Ενημερωθείτε για θέματα Αστρονομίας και Επιστήμης στις ομάδες μας στο Facebook:

. Άρατος- Παρατηρησιακή Αστρονομία Σαλαμίνας

. Αστρονομία και Επιστήμη

. Αστροβραδιές Σαλαμίνας

Και στο blog: Αστρονομία και Επιστήμη

https://www.facebook.com/Aratosastronomy/

https://gikasdimitris.blogspot.com/